دعا و زندگیِ روحانی متون پدرانِ کلیسایِ سُریانی
بر اساس طرحی که در بسیاری از کتابهای راهنمای موجود به چشم میخورد، سنت مسیحی بهلحاظ تاریخی، به غربیِ لاتینی و شرقیِ یونانی تقسیم میشود. چنین تقسیم دوگانهای، هم جای تأسف دارد و هم نادرست است، زیرا وجود کلیساهای مشرقزمین را کاملاً نادیده میگیرد، کلیساهایی که سومین جریان مهم سنت مسیحی را تشکیل میدهند و از دو جریان دیگر که برای ما آشنا هستند بهطور کامل متمایزند. در میان کلیساهای مشرقزمین، میتوان گفت که آنهایی که در سنت آیین نیایش سریانی هستند، جایگاهی پرافتخار دارند، زیرا نمایندگان دنیای سامیای هستند که مسیحیت از آن بر خاسته و تا حدی نیز وارثان آن هستند. هنوز نیز برای آنان مایۀ غرور است که از زبان سُریانی برای آیین نیایش خود استفاده کنند، که لهجهای از آرامی است، یعنی زبان خودِ عیسی. متن نیایش «ای پدر ما» که در کلیساهای سریانی مورد استفاده است، واقعاً از کلماتی که خودِ عیسی میبایست به آرامی فلسطینی سدۀ نخست بهکار برده باشد متفاوت نیست؛ سریانی (لهجۀ آرامی اِدِسا، محل سنتی ظهور مسیحیت سریانی) و آرامی فلسطینی احتمالاً میبایست برای مردمانی که به این دو لهجه سخن میگفتند، متقابلاً قابل درک بوده باشد.
با اینکه مسیحیتِ سُریانی، مانند مسیحیت لاتینی، خیلی زود تحت تأثیراتِ نیرومندِ مسیحیت یونانیزبان قرار گرفت، اما قدیمیترین نوشتههای آن عموماً بهشکلی بارزتر، در قالب طرز تفکر دنیای سامی و کتابمقدسی که از آن ناشی شده، متجلی میشوند. در آثار برجستهترین نمایندۀ این شکلِ نخستین از مسیحیت سریانی، یعنی قدیسْ افرایم اهل نصیبین (حدود ۳۰۶-۳۷۳)، آنچه وسیلۀ انتقال الهیات است، سبک شعری است نه نثر. دیدِ الهیاتی عمیق او که در اشعارش و بیشتر بهوسیلۀ متناقضنماییها و نمادها بیان شده تا تجزیه و تحلیلها یا تعریفها نثرگونه، امروز نیز تمام ارزش خود را حفظ کرده است. بهعلاوه، مسیحیت سریانی اولیه، بهعنوان یگانه نماینده مسیحیت سامی که اساساً هلنیستی نشده- یعنی اروپایی و غربی نشده- شایستگیِ جدیدی در دنیای مدرن کسب میکند، دنیایی که در آن کلیساهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بهدرستی میکوشند میراث فرهنگی اروپایی مسیحیت را تکان دهند، مسیحیتی که از طریق میسیونرهای اروپایی یا آمریکای شمالی دریافت داشتهاند. در اینجا، در سنت سریانی اولیه، با شکلی از مسیحیت مواجه هستیم که بیان الهیاتی آن هنوز تحت تأثیر سنت فلسفی یونان قرار نگرفته، بلکه از شکلهایی از اندیشه بهره میگیرد که با محیط مذهبی خاص این کلیساها سازگار است. ۲۳۶ صفحه.